Hak bildi?in yolda yaln?z gideceksin. Kafaya koydu?un i?i yapacaks?n... Bu ve benzeri sözlere gerçek hayatta yer yoktur. Ba?ar?l? insanlar aksine isti?arede bulunur. Ne demektir isti?are?
Bat?l?lar buna konsültasyon derler. Yani görü? al?? veri?i... Bu kelime halk aras?nda daha çok sa?l?k alan?nda ?öhret olmu?tur.
Baz? rahats?zl?klar?n tan?s?nda (te?hisinde) bir hekim kendi ba??na karar vermek yerine birkaç farkl? uzman hekimin görü?ünü al?r. “Bu hastaya nas?l bir tan? koyal?m,” diye. Sonra hasta ameliyat m? edilecektir, ilaç tedavisi mi uygulanacakt?r, ba?ka bir yönteme mi ba?vurulacakt?r karar verilir.
Devlet büyüklerinin ve siyaset adamlar?n?n rahats?zl?klar?nda yap?lacak t?bbi operasyonlarda da birkaç profesörün ortak imzas? vard?r. Çünkü hata yap?lmas? durumunda kaybedilecek olan çok önemlidir.
Mustafa Kemal Atatürk'ün rahats?zl???nda ve ölümünün tutana?a geçirilmesinde yakla??k be? hekimin imzas? vard?r.
Yine Özal'?n kalp krizi geçirerek vefat etmesinde yap?lan müdahalenin ve saatler süren kurtar?lamay???n ard?ndan verilen ölüm raporunda birkaç profesörün ortak imzas? vard?r. Konumuza geldi?imizde, insan için hata yapmak ço?unlukla kay?plara sebep olabilirse de bazen bir hata çok büyük kay?plara sebep olabilmektedir.
"Hayat?n?n hatas?" sözü kimi insanlar için hem kendisi taraf?ndan, hem kar??s?ndaki taraf?ndan söylendi?i çok olmu?tur.
??te insanlar?n bilhassa gelece?ini etkileyecek önemli konularda acele etmemesi ve karar vermeden önce baz? kimselere ak?l sormas? ve onlar?n fikirlerini de alarak karar vermesi ak?ll?ca bir yoldur.
Yap?lacak bir i?te o konuda deneyimli, ayn? zamanda güvenilir ve bilgili kimseler bulmal? ve onlara konuyu her aç?dan konu?mal?d?r. Dan??mal?d?r. Fikirlerini, dü?üncelerini almal?d?r. ?sti?are devlet i?lerinde oldu?u gibi bireysel olarak da ki?iye çok ?ey kazand?r?r. Hatta denilmi?tir ki, isti?are yani di?er deyi?i ile me?veret veya Bat? dillerince konsültasyon insan? pi?manl?ktan koruyan bir kale gibidir...
Bu konuda Sevgili Peygamberimiz bizzat kendisi ümmetine örnek olmu?tur. Yapaca?? i?lerde kendisi peygamber oldu?u halde ashab?na da sormu? onlar?n fikrini alm??t?r. Yine tarihimizde en k?sa zamanda Osmanl? devletine en geni? s?n?rlar? kazand?ran, hazineyi a?z?na kadar dolduran padi?ah Yavuz Sultan Selim Han, bu ba?ar?s?n?n s?rr?n? isti?are yapmaya borçlu oldu?unu bizzat kendisi söylemi? ve ?u ayeti kerimeyi okumu?tur: "Ey Habibim bir i? yaparken ashab?nla fikir al??veri?inde bulun. Ondan sonra o ?eyi yapmaya karar verdin mi, art?k yüce Allah’a tevekkül et. Elbette ki yüce Allah tevekkül edenleri sever." Bu ayeti kerime Ali ?mran suresinin 159. ayeti kerimesidir.
?slâm âlimleri bu isti?are etme konusuna o kadar önem vermi?lerdir ki, hatta ?u kadar... E?er arazide, da?da kald? isen ve bir konuda karar vereceksen... Yan?nda kimse yok ise ç?kart ba??ndaki sar???... Bir a?aca dola, geç kar??s?na onunla isti?are et... Bir i?e tek ba??na karar vermemek bu kadar önemlidir. Çünkü o karar risk içerir... ?nsan beyin yap?s? sadece dü?ünceden ibaret de?ildir. Duygusall?k da, heyecan da, öfke de, korku da, unutkanl?k da insan?n di?er özelliklerindendir.
?nsan bir konuda karar verece?i zaman kendini bu özelliklerinden tam olarak kurtaramaz. Ayr?ca o konuda daha önce ya?anm?? ve olumlu olumsuz ortaya ç?km?? sonuçlardan haberi olmayabilir.
Veya bireysel olarak yapaca?? bir i?le ilgili de?i?en ve geli?en dünyada yeni yakla??mlar ve farkl? ?artlar olu?mu? ve ondan haberdar olmayabilir. ?nsan isti?are ile bu yetersizlik de?il de, yetemedi?i konularda yard?m alm?? olur.
Baz? televizyon programlar?nda, yar??malarda vb. telefonla veya yan?ndaki partneriyle fikir al??veri?inde bulunmak, hangi ??kk? söyleyelim demek de bir bak?ma isti?aredir. Ama isti?are daha çok hayat?n önemli kav?aklar?nda ihtiyaç olarak kar??m?za ç?kar...
Örne?in: Üniversiteye tercih yaparken dan??t??? ö?retmenler bir ö?renci için çok ama çok önemlidir. Çünkü yapaca?? tercihe göre mühendis de olabilmektedir avukat da, hekim de veya ö?retmen de...
Ama bir bran?ta yüksek e?itime ba?lad??? halde birinci sene, ikinci sene, hatta üçüncü sene sonunda b?rak?p yeniden ba?ka bir bran?a geçen ö?renciler vard?r. Bu ö?renciler hem önceden bran? tercihinde isti?are yapmal?yd?, hem ?imdi vazgeçerken de isti?are yapmadan vazgeçmemeliydi.
?sti?are yap?lacak en önemli dönüm noktalar?ndan biri de, evlilik öncesi yap?lmas? gereken isti?aredir. Ki?inin evlenece?i kimseyi tercih ederken kendi verece?i karar kesinlikle duygusal a??rl?kl? olacak ve kendine uygun olma noktas?nda yan?lma riskini de beraberinde getirecektir.
Kendisini bir arkada?, bir ö?renci, bir evlât gibi gören emin ve samimî kimseler, kendisinin de?er yarg?lar?n?, al??kanl?klar?n?, kültürel yap?s?n?, ahlâk?n? vb. iyi bildi?i için evlenece?i partnerini bu bilgiler do?rultusunda de?erlendirecekler ve kendisine uygun olup olmad??? konusunda önemli görü?ler ortaya koyacaklard?r.
Bu ise evlenecek kimsenin verece?i kararda hata yapma oran?n? azaltacak ve sonuçta pi?manl?klara davetiye ç?kmam?? olacakt?r. ?sti?are edilmeden yap?lan ve nice görkemli dü?ün sahnelerine konu olan nice evlilik çok k?sa bir sürede çok ac? bir ?ekilde son bulmu?tur.
Yine i? dünyas?nda bir i?e, bir mesle?e, bir ticarete at?laca?? zaman birikiminden tutun, çekece?i kredinin gereklili?ine kadar yapaca?? i?in piyasada kabul görüp görmeyece?ine kadar isti?are etmek çok ama çok önemlidir.
Bir sahada markala?m?? nice ?irket ba?ka bir sahaya da eI atarken, isti?are etmeden yat?r?m yapt??? için ba?ar?l? oldu?u i?in sermayesini de bitirip iflâs edip yok olup gitmi?tir.
??e s?f?rdan ba?lamak deyimi buradan gelmektedir.
?sti?are kadar önemli bir konu da isti?are edilecek kimsenin veya kimselerin durumudur. Bu kimselerin her ?eyden önce emin kimseler olmas? gerekmektedir. Yani kendisine güvenilir, sözüne inan?l?r biri olmal?d?r.
Hiç yalan söylemeyecek ?ekilde dürüst birisi olmal?d?r.
Sizin kendisine dan??t???n?z konuyu kendisinde tutabilen, kimselere söylemeyen biri olmal?d?r.
Biliyorsa fikrini söyleyebilen, o konuda bilgisi yoksa onu da aç?k yüreklilikle söyleyebilecek kadar dürüst olmal?d?r.
Yine isti?are edilecek kimse, insan sarraf? dedikleri gibi insanlar?n halini bilen biri olmal?d?r.
?çinde ya?ad??? zaman? ve devri ve ülkenin o zamanki gündemini iyi bilen olmal?d?r.
Tabii ki ak?ll?, zeki, çal??kan ve sa?l?kl? biri olmal?d?r.
??te en büyük s?k?nt? da günümüzde burada ba? göstermektedir. Günümüzde insanlar?n isti?are yapabilece?i bu özelliklerde insan bulabilmesi yerde alt?n bulmaktan daha zor bir ihtimal olmak noktas?na gelmi?tir.
?nsanlar art?k s?k?nt? ve sorunlar?n? profesyonel anlamda dan??manlardan, psikologlardan, ARGE ?irketlerinden vb. almaya yönelmi?lerdir.
Elbette ki hiç yoktan para vererek de olsa böyle bir hizmeti almak iyidir.
Ama isti?are edilecek bir dost, bir arkada?, bir aile büyü?ü, bir i? adam? bulunup da para kar??l??? hizmet yerine sana de?er verildi?i için verilecek ak?l çok daha k?ymetlidir.
Ne mutlu böyle isti?are edenlere.
Ne mutlu isti?are edebilecek birileri olanlara...
Bu konuyu Sevgili Peygamberimizin hadisi ?erif’i ile noktalayal?m:
"?sti?are eden pi?man olmaz. Zarar etmez"